Η «γαλανόλευκη πόλη της Σμύρνης» το 1921, στην προβλήτα της Πούντας με τις κυρίες και διδες της Σμύρνης σε εορτή Ανθεστηρίων με την ελληνική σημαία να κυματίζει σ’ αέρα ελεύθερο (έτσι νόμιζαν αλλά...) (φωτο Αρχείου Γ.Θ.Κ., «Η Σμύρνη των Σμυρνιών», Ωκεανίδα).
Tης Eλενης Mπιστικα
Κυριακή βράδυ στην ΕΤ1, ώρα 10, όσοι Σμυρνιοί και Μικρασιάτες, γενικά, προσήλθαν! Πήραν θέση μπροστά στους δέκτες τους, στην ηρεμία του σπιτιού τους για να δουν το ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού «Σμύρνη, η καταστροφή της κοσμοπολίτικης πόλης, 1900-1922» που η «πρώτη» προβολή του στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς προκάλεσε κοσμοσυρροή και, όταν άναψαν τα φώτα, όλοι σηκώθηκαν, μετά το χειροκρότημα, όρθιοι και κράτησαν ενός λεπτού σιγή «για όλα όσα είδαμε στην έντιμη αυτή ταινία»...
Με το ίδιο ενδιαφέρον συνεχίζονται οι προβολές στο αμφιθέατρο του Κεντρικού Κτιρίου του Μουσείου Μπενάκη στην Αθήνα και η Φωτογραφική Εκθεση με το υλικό του ντοκιμαντέρ, ανέκδοτο κατά το πλείστον, στην Αίθουσα Κωστοπούλου της Μπενάκη. Οπως είπε η Μαρία Ηλιού: «Και τα δύο –ταινία και έκθεση– βασίζονται στην ιδέα πως η Σμύρνη παρ’ όλο που καταστράφηκε με τραγικό τρόπο εξακολουθεί να υπάρχει. Να είναι μια ιδέα, ένας τρόπος ζωής που έχει να κάνει με τον κοσμοπολιτισμό, τη Σμύρνη της χαράς, της ζωής αλλά και των θρήνων. Τη Σμύρνη μπορεί να την έχει κανείς πάντα μαζί του, είναι η ταυτότητά του, η αναγνώρισή μας». Χαρακτηριστικά, είπαν, οι ομιλητές, η Ελένη Μπαστέα, New Mexico University, τρίτη γενιά Σμυρναία: «Η θεία μου η Φωφώ διηγόταν πως, όπως κάθε απόγευμα, όλη η οικογένεια πήρε το τσάι της στην τραπεζαρία. Η μητέρα μάζεψε τα φλιτζάνια, τα ’πλυνε με προσοχή (ήταν από πορσελάνη), τα σκούπισε και τα ’βαλε στη θέση τους στον μπουφέ. Μετά, σηκώθηκαν κι έφυγαν για την προκυμαία, ενώ η φωτιά κατέβαινε...» Και η Βάνα Σολομωνίδου, Fellow, King’s College, δεύτερη γενιά, έδωσε τον κοσμοπολίτικο τόνο των εορτών με τις επισκέψεις, τα τραπέζια, τις προετοιμασίες «οι νοικοκυρές έπρεπε να γυαλίσουν τα ασημικά, να κανονίσουν τις μουσικές...» Και μετά, άρχισαν να καταλαβαίνουν πως όλα αυτά που είχαν ως δεδομένα ήταν στόχος για τους οπαδούς του Κεμάλ που ήρθε στη Σμύρνη να εποπτεύσει την ολική καταστροφή. Για τις καταγραφές της Ιστορίας μίλησαν ο ιστορικός σύμβουλος της ταινίας Αλέξανδρος Κιτροέφ, ο καθηγητής Θάνος Βερέμης, την τουρκική πλευρά κράτησε, προσεκτική, η Leyla Neyzi, Sabanzi University, και την αρμενική άποψη ο, γεννημένος στη Σμύρνη, τώρα στη Νέα Υόρκη, Jack Nalbantian, που, με δακρυσμένα μάτια, μίλησε για τη μοναδικότητα της Σμύρνης.
Με το ίδιο ενδιαφέρον συνεχίζονται οι προβολές στο αμφιθέατρο του Κεντρικού Κτιρίου του Μουσείου Μπενάκη στην Αθήνα και η Φωτογραφική Εκθεση με το υλικό του ντοκιμαντέρ, ανέκδοτο κατά το πλείστον, στην Αίθουσα Κωστοπούλου της Μπενάκη. Οπως είπε η Μαρία Ηλιού: «Και τα δύο –ταινία και έκθεση– βασίζονται στην ιδέα πως η Σμύρνη παρ’ όλο που καταστράφηκε με τραγικό τρόπο εξακολουθεί να υπάρχει. Να είναι μια ιδέα, ένας τρόπος ζωής που έχει να κάνει με τον κοσμοπολιτισμό, τη Σμύρνη της χαράς, της ζωής αλλά και των θρήνων. Τη Σμύρνη μπορεί να την έχει κανείς πάντα μαζί του, είναι η ταυτότητά του, η αναγνώρισή μας». Χαρακτηριστικά, είπαν, οι ομιλητές, η Ελένη Μπαστέα, New Mexico University, τρίτη γενιά Σμυρναία: «Η θεία μου η Φωφώ διηγόταν πως, όπως κάθε απόγευμα, όλη η οικογένεια πήρε το τσάι της στην τραπεζαρία. Η μητέρα μάζεψε τα φλιτζάνια, τα ’πλυνε με προσοχή (ήταν από πορσελάνη), τα σκούπισε και τα ’βαλε στη θέση τους στον μπουφέ. Μετά, σηκώθηκαν κι έφυγαν για την προκυμαία, ενώ η φωτιά κατέβαινε...» Και η Βάνα Σολομωνίδου, Fellow, King’s College, δεύτερη γενιά, έδωσε τον κοσμοπολίτικο τόνο των εορτών με τις επισκέψεις, τα τραπέζια, τις προετοιμασίες «οι νοικοκυρές έπρεπε να γυαλίσουν τα ασημικά, να κανονίσουν τις μουσικές...» Και μετά, άρχισαν να καταλαβαίνουν πως όλα αυτά που είχαν ως δεδομένα ήταν στόχος για τους οπαδούς του Κεμάλ που ήρθε στη Σμύρνη να εποπτεύσει την ολική καταστροφή. Για τις καταγραφές της Ιστορίας μίλησαν ο ιστορικός σύμβουλος της ταινίας Αλέξανδρος Κιτροέφ, ο καθηγητής Θάνος Βερέμης, την τουρκική πλευρά κράτησε, προσεκτική, η Leyla Neyzi, Sabanzi University, και την αρμενική άποψη ο, γεννημένος στη Σμύρνη, τώρα στη Νέα Υόρκη, Jack Nalbantian, που, με δακρυσμένα μάτια, μίλησε για τη μοναδικότητα της Σμύρνης.
Μαρία Ηλιού, χορηγοί, συνεργάτες άξιοι, άξιοι...
Επτά χρόνια χρειάσθηκε για να συγκεντρώσει το εξαίρετο υλικό της για την κοσμοπολίτικη Σμύρνη και την τραγωδία που ερχόταν με μαθηματική ακρίβεια, αλλά οι Σμυρνιοί δεν ήθελαν να την πιστέψουν, παρά μόνον όταν ήταν πια αργά και η Σμύρνη έμεινε έρμαιο του όχλου και του σχεδίου ξεριζώματος καθετί ελληνικού –άνθρωποι, σπίτια, καταστήματα, Αγία Φωτεινή, με αποκορύφωμα τον μαρτυρικό θάνατο του μητροπολίτη Χρυσόστομου– κατόπιν Αγίου Ιερομάρτυρος της Εκκλησίας μας, με πρόταση της Ενώσεως Σμυρναίων... Η σκηνοθέτις, σεναριογράφος Μαρία Ηλιού δεχόταν τα συγχαρητήρια του κόσμου και μιλούσε για τη βοήθεια που είχε, ηθική από τους συνεργάτες της και υλική από τους χορηγούς. Η συλλογή και συντήρηση του αρχειακού οπτικού υλικού πραγματοποιήθηκε από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Πρωτέας» με τη χορηγία του Ιδρύματος Μποδοσάκη. Η σπάνια ταινία του Robert Davidian που βρέθηκε στο Λος Αντζελες συντηρήθηκε στο Colorlab στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον. Αποφασιστική η συμβολή των ιδρυμάτων που χάρις στις χορηγίες τους έγινε η ταινία. Αυτά είναι: Argyros Foundation, Nicholas J. Bouras and Anna K. Bouras Foundation, James Chanos, Marianthi Foundation (που φέρει το όνομα της γιαγιάς Μαριάνθης που έζησε στη Σμύρνη και οι απόγονοί της έκαναν στη μνήμη της το ίδρυμα, κρατώντας την ανωνυμία τους). Χορηγός επίσης η Ελληνική Τηλεόραση. Ευγενική υποστήριξη από το Ιδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου, συνεργαζόμενοι φορείς: Μουσείο Μπενάκη –Πρωτέας– Fulbright. Στους συντελεστές της ταινίας, όπου βασικός ομιλητής είναι ο συγγραφέας του «Lost Paradise» Giles Milton, είναι η Αλίκη Παναγή, μοντάζ ήχου και εικόνων, διευθυντής φωτογραφίας ο Allen Moore, ηχολήπτης John Zecca, μιξάζ Γιώργος Μικρογιαννάκης, παραγωγή Πρωτέας. Ιδιαίτερη μνεία για τον μουσικό Νίκο Πλατύραχο που βασίστηκε σε τραγούδια κι επιτυχίες από τη Σμύρνη για να συνθέσει τη μουσική υπόκρουση, στο πιάνο ο ίδιος.
Τώρα, για τη δημιουργό της ταινίας και της έκθεσης, την χαμηλών τόνων, ακούραστη Μαρία Ηλιού: Ολα είναι δυνατά για την εγγονή της Αντιγόνης Μεταξά και του ραδιοσκηνοθέτη Κώστα Κροντηρά (του «Θεάτρου της Τετάρτης») την κόρη της Λήδας Κροντηρά-Μπούλης, που παντρεύτηκε, πρώτα τον Σμυρνιό Ανδρέα Ηλιού και όταν εκείνος πέθανε νέος, παντρεύτηκε τον Τάκη Νασούφη, από τον Πόντο. Με αγάπη και εργασία μεγάλωσε η Μαρία Ηλιού μέσα σε εικόνες και ήχους και τώρα βλέπουμε –και χειροκροτούμε– το αποτέλεσμα, αναμένοντας την «Καλή συνέχεια».
THΛEΦOΣ
THΛEΦOΣ
kathimerini gr
---------------------
ΣΧΕΤΙΚΑ:
GR
FR
DE
ES
IT
RU
EU
No comments :
Post a Comment
Only News